Για να καταλάβει κανείς τι είναι η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση θα πρέπει να κατανοήσει πρώτα από όλα τι είναι κοινωνική οικονομία. Οι ορισμοί που έχουν προταθεί για την κοινωνική οικονομία είναι τόσο ετερογενείς όσο και οι πρακτικές που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της.‘Ένας σαφής και κατανοητός ορισμός είναι ο ακόλουθος:Η κοινωνική οικονομία περιλαμβάνει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες που διεξάγονται από συλλογικές πρωτοβουλίες και εμφορούνται από τις εξής αρχές:
• Δίνουν προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των αναγκών των μελών τους, καθώς
και της ευρύτερης κοινότητας, και όχι στο κέρδος.
• Έχουν αυτόνομη διοίκηση, δηλαδή αποφασίζουν αυτόνομα τον τρόπο λειτουργίας τους.
• Εφαρμόζουν δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων με βάση την αρχή «ένα
μέλος-μία ψήφος» ανεξάρτητα από τη συνεισφορά του κάθε μέλους στο κεφάλαιο.
• Κατά τη διανομή των κερδών, προβάδισμα έχουν τα μέλη και οι εργαζόμενοι/ες
έναντι του κεφαλαίου.
Συνεπώς, θα λέγαμε ότι: Η κοινωνική οικονομία είναι μια μεγάλη οικογένεια που
περιλαμβάνει μια πληθώρα πρακτικών, όπως οι συνεταιρισμοί, οι κοινωνίες αλληλοβοήθειας, οι σύλλογοι/ενώσεις προσώπων, τα κοινωφελή ιδρύματα και οι κοινωνικές επιχειρήσεις
Τι είναι κοινωνική επιχείρηση;
Η κοινωνική αποστολή βρίσκεται στο επίκεντρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και δεν θεωρείται συμπληρωματική λειτουργία.
Το κριτήριο της συλλογικής πρωτοβουλίας υπογραμμίζει ότι πρόκειται για εγχειρήματα που απαιτούν τη δημιουργία ομάδας. Επίσης, δίνεται σημασία στην αξία των συνεταιριστικών αρχών, και συγκεκριμένα στην αρχή «ένα μέλος-μία ψήφος», ενώ τίθενται και τα ζητήματα της συμμετοχικότητας και της δημοκρατικής διοίκησης – διάσταση η οποία έχει ενσωματωθεί στις νομικές μορφές που έχουν θεσμοθετηθεί για τις κοινωνικές επιχειρήσεις σε διάφορες χώρες της ΕΕ.
Τέλος, οι κοινωνικές επιχειρήσεις δεν απαγορεύουν τη διανομή των κερδών, αλλά θέτουν περιορισμούς, ώστε να μην καθορίσει η μεγιστοποίηση του κέρδους τη λειτουργία τους. Aυτά τα κριτήρια καθορίζουν εν πολλοίς και τον τρόπο με τον οποίο αρθρώνονται τα βήματά μας για τη δημιουργία μιας κοινωνικής επιχείρησης.
Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.) είναι ένας νέος φορέας της προαναφερθείσας Κοινωνικής Οικονομίας και εμφανίσθηκε με τον πρόσφατο Ν.4019/2011.
Με απλά λόγια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. είναι ένας αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου εμπορική ιδιότητα.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Μέλος μίας ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. που έχει έδρα στην ίδια περιφερειακή ενότητα και έχει τον ίδιο καταστατικό σκοπό.
Τα κέρδη της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. δεν διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν τα μέλη αυτά είναι εργαζόμενοι σε αυτή.
Τα κέρδη διατίθενται ποσοστιαία, ετησίως, ως εξής:
5% για σχηματισμό αποθεματικού.
35% διανέμεται στους εργαζομένους ως κίνητρο παραγωγικότητας.
Το υπόλοιπο (τουλάχιστον 60%) διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.)
Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό που εξυπηρετούν οι Κοιν.Σ.Επ. διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες :
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΕΝΤΑΞΗΣ: Αποσκοπούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού, δηλαδή άτομα με αναπηρίες (σωματικές ή ψυχικές ή νοητικές ή αισθητηριακές), εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες άτομα, οροθετικοί, φυλακισμένοι / αποφυλακισμένοι και ανήλικοι παραβάτες). Σε μια Κοιν.Σ.Επ Ένταξης 40% κατ’ ελάχιστο των εργαζομένων θα πρέπει να ανήκει υποχρεωτικά στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού.
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ: Αποσκοπούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού – προνοιακού χαρακτήρα που απευθύνονται σε ομάδες πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, άτομα με αναπηρία και άτομα με χρόνιες παθήσεις.
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ: Αποσκοπούν στην προαγωγή του τοπικού και συλλογικού συμφέροντος, στην προώθηση της απασχόλησης, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης. Αφορούν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών σε τομείς όπως ο πολιτισμός, το περιβάλλον, η οικολογία, η εκπαίδευση, οι παροχές κοινής ωφέλειας, η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, η διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων κ.α.
Η Διαδικασία σύστασης της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Η δημιουργία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης απαιτεί ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού έναρξης και ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της, καθώς και τυπικές διαδικασίες ίδρυσης.
Στις ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού ανήκουν τόσο η προπαρασκευή διαφόρων επιχειρηματικών εργαλείων, όπως είναι η έρευνα αγοράς και το επιχειρηματικό σχέδιο, όσο και η κινητοποίηση και ενημέρωση των πιθανών εταίρων της με στόχο τη δημιουργία του αρχικού πυρήνα της επιχείρησης και την προσέλκυση και άλλων ατόμων ή φορέων που πιθανόν ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν. Επιπλέον, απαιτείται και η εγγραφή στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας.
Η συμβολή του μητρώου κοινωνικής οικονομίας στη λειτουργία των ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Το Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας είναι αρμόδιο για την τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας.
Επισημαίνεται ότι μέχρι την έναρξη λειτουργίας του ηλεκτρονικού Μητρώου, οι απαιτούμενες διαδικασίες για την εγγραφή και πιστοποίηση των ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. των Κοι.Σ.Π.Ε. και των άλλων φορέων Κοινωνικής Οικονομίας σε αυτό διενεργούνται χειρόγραφα από το Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας.
Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.) είναι ένας νέος φορέας της προαναφερθείσας Κοινωνικής Οικονομίας και εμφανίσθηκε με τον πρόσφατο Ν.4019/2011.
Με απλά λόγια ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. είναι ένας αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου εμπορική ιδιότητα.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Μέλος μίας ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. δεν μπορεί να μετέχει σε άλλη ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. που έχει έδρα στην ίδια περιφερειακή ενότητα και έχει τον ίδιο καταστατικό σκοπό.
Τα κέρδη της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. δεν διανέμονται στα μέλη της, εκτός αν τα μέλη αυτά είναι εργαζόμενοι σε αυτή.
Τα κέρδη διατίθενται ποσοστιαία, ετησίως, ως εξής:
5% για σχηματισμό αποθεματικού.
35% διανέμεται στους εργαζομένους ως κίνητρο παραγωγικότητας.
Το υπόλοιπο (τουλάχιστον 60%) διατίθεται για τις δραστηριότητες της επιχείρησης και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Κατηγορίες Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.)
Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό που εξυπηρετούν οι Κοιν.Σ.Επ. διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες :
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΕΝΤΑΞΗΣ: Αποσκοπούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού, δηλαδή άτομα με αναπηρίες (σωματικές ή ψυχικές ή νοητικές ή αισθητηριακές), εξαρτημένα ή απεξαρτημένα από ουσίες άτομα, οροθετικοί, φυλακισμένοι / αποφυλακισμένοι και ανήλικοι παραβάτες). Σε μια Κοιν.Σ.Επ Ένταξης 40% κατ’ ελάχιστο των εργαζομένων θα πρέπει να ανήκει υποχρεωτικά στις Ευάλωτες Ομάδες Πληθυσμού.
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ: Αποσκοπούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών κοινωνικού – προνοιακού χαρακτήρα που απευθύνονται σε ομάδες πληθυσμού, όπως ηλικιωμένοι, βρέφη, παιδιά, άτομα με αναπηρία και άτομα με χρόνιες παθήσεις.
ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ: Αποσκοπούν στην προαγωγή του τοπικού και συλλογικού συμφέροντος, στην προώθηση της απασχόλησης, στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης. Αφορούν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών σε τομείς όπως ο πολιτισμός, το περιβάλλον, η οικολογία, η εκπαίδευση, οι παροχές κοινής ωφέλειας, η αξιοποίηση τοπικών προϊόντων, η διατήρηση παραδοσιακών δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων κ.α.
Η Διαδικασία σύστασης της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Η δημιουργία μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης απαιτεί ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού έναρξης και ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της, καθώς και τυπικές διαδικασίες ίδρυσης.
Στις ουσιαστικές ενέργειες σχεδιασμού ανήκουν τόσο η προπαρασκευή διαφόρων επιχειρηματικών εργαλείων, όπως είναι η έρευνα αγοράς και το επιχειρηματικό σχέδιο, όσο και η κινητοποίηση και ενημέρωση των πιθανών εταίρων της με στόχο τη δημιουργία του αρχικού πυρήνα της επιχείρησης και την προσέλκυση και άλλων ατόμων ή φορέων που πιθανόν ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν. Επιπλέον, απαιτείται και η εγγραφή στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας.
Η συμβολή του μητρώου κοινωνικής οικονομίας στη λειτουργία των ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.
Το Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας και Κοινωνικής Συνοχής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας είναι αρμόδιο για την τήρηση και λειτουργία του Γενικού Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας.
Επισημαίνεται ότι μέχρι την έναρξη λειτουργίας του ηλεκτρονικού Μητρώου, οι απαιτούμενες διαδικασίες για την εγγραφή και πιστοποίηση των ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. των Κοι.Σ.Π.Ε. και των άλλων φορέων Κοινωνικής Οικονομίας σε αυτό διενεργούνται χειρόγραφα από το Τμήμα Μητρώου Κοινωνικής Οικονομίας.
